علائم آتروفی مغزی ، درمان کوچک شدن مغز

بیماری آتروفی مغزی معمولا در سالمندان و افرادی که دچار دمانس و آلزایمر هستند، رخ می‌دهد. آتروفی یا کوچک شدن مغز که با لاغری مغز نیز شناخته می‌شود و به خاطر افزایش سن و بیماری‌هایی نظیر سکته مغزی ایجاد می‌شود. سوالی که معمولا پرسیده می‌شود این است که آیا کوچک شدن مغز درمان دارد یا خیر. این بیماری قابل پیشگیری است و با رعایت نکاتی ساده می‌توان از آن جلوگیری نمود.

آتروفی مغزی یا کوچک شدن مغز چیست؟

یکی از عوارض بسیاری از بیماری‌هایی که بر مغز اثر می‌گذارند، آتروفی مغزی است. آتروفی هر بافت به معنی از بین رفتن سلول‌های آن بافت است. در بافت مغز، آتروفی به معنای از بین رفتن نورون‌ها و رابطه بین آنها است.

کوچک شدن مغز ممکن است کلی باشد، یعنی تمام مغز کوچک شود، یا ممکن است موضعی باشد یعنی فقط قسمتی از مغز کوچک شده و منجر به کاهش فعالیت‌های تحت کنترل آن قسمت از مغز ‌شود.

اگر هر دو نیمکره مغز (دو لوب که مغز را تشکیل می‌دهند) کوچک شوند، اندیشه‌های آگاهانه و فعالیت‌های اختیاری دچار اختلال می‌شوند. بیماری کوچک شدن مغز یا آتروفی اغلب در افراد سالخورده و به خصوص مبتلایان به دمانس و آلزایمر رخ می‌دهد.

بیماران مبتلا به آتروفی مغز دچار علائمی چون فراموشی، اختلال در شنوایی، تکلم و حرکت می‌شوند. متخصصین مغز و اعصاب برای کاهش سرعت کوچک شدن مغز از داروهای بیماری دمانس یا زوال عقل استفاده می‌کنند. هم چنین استفاده از طب فیزیکی و گفتار درمانی نیز می‌تواند موثر باشد.

اما نکته مهم در مورد بیماری آتروفی پیشگیری از آن با استفاده از روش‌هایی چون استفاده از ویتامین‌ها، داشتن رژیم غذایی مناسب و ورزش می‌باشد.

کوچک شدن مغز یا آتروفی مغزی چیست؟

علت آتروفی یا کوچک شدن مغز

برخی از علت آتروفی مغز عبارتند از:

1. افزایش سن
2. بیماری‌ها
   1. بیماری‌های عفونی
   2. سکته مغزی
   3. ضربه مغزی
3. کمبود ویتامین
4. مصرف بیش از حد الکل

افزایش سن

افزایش سن باعث کوچک شدن مغز می‌شود. مغز یک فرد مسن در هر ده سال ۹/۱ درصد تحلیل می‌رود. این اتفاق از اوایل جوانی شروع شده اما بعد از شصت سالگی آشکار می‌شود. بعد از سن شصت سالگی، فرد در هر سال بین نیم درصد تا یک درصد از حجم مغزش را از دست می‌دهد.

دلیل این اتفاق، کاهش تعداد سلول‌های مغز در اثر افزایش سن است که منجر به کوچک شدن تمام مغز می‌شود. بعضی از قسمت‌های مغز، مانند قسمت هیپوکامپوس که مسئول حافظه است، بیشتر از قسمت‌های دیگر تحلیل می روند، اما عملکرد کلی شناختی مغز با افزایش سن تغییر نمی‌کند. کارایی مغز کمتر می‌شود اما مغز هنوز می‌تواند وظیفه خود را انجام دهد.

همچنین تحقیقات نشان داده که ورزش فیزیکی و ذهنی باعث کاهش آتروفی یا لاغری مغز می‌شود.

بیماری‌ها

چندین بیماری باعث کوچک شدن مغز می‌شوند. بیماری‌های پیشرفت کننده و تحلیل دهنده‌ عصب‌های مغز مانند آلزایمر، بیماری هانتینگتون، پارکینسونیسم، آتروفی قشر پشتی، آتروفی سیستم چندگانه و فلج فوق هسته‌ای پیش رونده همه باعث افزایش سرعت آتروفی مغز می‌شوند.

این بیماری‌ها در ابتدا باعث آتروفی موضعی در قسمت‌هایی از مغز شده و سپس به تدریج پیشرفت کرده و به آتروفی عمومی تبدیل می‌شوند و تمام مغز را در بر می‌گیرند و در نهایت منجر به مرگ می‌شوند.

برخی از این بیماری‌ها که باعث آتروفی مغزی می‌شوند عبارتند از:

• بیماری‌های عفونی
• سکته مغزی
• ضربه مغزی

بیماری‌های عفونی

بیماری‌های عفونی نیز باعث آتروفی مغز می‌شوند زیرا پاتوژن‌ها به سلول‌های مغز حمله می‌کنند یا مغز در اثر وجود پاتوژن‌ها ملتهب می‌شود.

سکته مغزی

سکته مغزی نیز با قطع کردن جریان طبیعی خون در مغز باعث ایجاد آتروفی می‌شود. قسمت‌هایی از مغز که خون به آنها نمی‌رسد به سرعت می‌میرند، در نتیجه باعث آتروفی، اختلال شناختی یا مرگ می‌شوند.

ضربه مغزی

ضربه مغزی نیز تاثیر مشابهی روی مغز دارد زیرا ضربه جریان خون را مسدود کرده و مستقیما به بافت‌ها آسیب می‌رساند.

کمبود ویتامین

کمبود ویتامین B12 باعث آتروفی مغز می‌شود. نتایج یک تحقیق نشان داده افرادی که مقدار ویتامین B12 در بدنشان در کمترین حد طبیعی بود بیشتر از افرادی که سطح B12 در آنها بالا است به کاهش حجم مغز دچار می‌شوند.

این نوع آتروفی قابل پیشگیری است و معمولا با افزایش سطح ویتامین B12 در بدن بیمار به حالت عادی برمی‌گردد.

مصرف بیش از حد الکل

نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد که نوشیدن الکل باعث کاهش حجم مغز می‌شود. مخصوصا ثابت شده است که نوشیدن الکل بیش از ۱۴ مرتبه در هفته باعث کوچک شدن قابل توجه مغز می‌گردد. هرچه مصرف الکل بیشتر باشد، درصد لاغری مغز در یک سال نیز بیشتر خواهد بود.

به نظر می‌رسد که جنسیت نیز با مصرف الکل رابطه دارد زیرا زنان بیشتر به آتروفی مغز دچار می‌شوند، اگرچه مقدار الکل مصرفی آنها در یک هفته کمتر از مردان است.

علائم کوچک شدن مغز چیست؟

علائم آتروفی شدید مغز شامل اختلال شناختی پیش رونده از جمله اختلال در عملکردهای شناختی چندگانه است که به نام دمانس، تشنج و افازی (کمبود یا فقدان کامل قدرت به کار بردن یا فهم واژه‌ها در اثر آسیب مغزی) شناخته می‌شوند.

در برخی موارد، آتروفی مغز طبیعی و مورد انتظار است و گاهی قابل پیشگیری است. اما پیشرفت بیماری و آسیب به مغز علل دیگری نیز دارد. آگاهی از علل این بیماری باعث می‌شود افراد تلاش کنند تا هر کاری از دستشان بر می‌آید انجام دهند و بتوانند تا زمانی که ممکن است مغز سالمی داشته باشند.

علائم کوچک شدن مغز یا لاغری مغزی

راه تشخیص آتروفی مغزی

راه تشخیص آتروفی مغزی یا آزمایش‌هایی که برای کوچک شدن و لاغری مغز وجود دارند عبارتند از:

1. سی تی اسکن
2. ام آر آی
3. پی ای تی (PET)
4. توموگرافی رایانه‌ای با انتشار تک فوتون (SPECT)

درمان آتروفی مغزی یا لاغری مغز

از آنجا که آتروفی مغز به معنای از بین رفتن یا آسیب سلول‌های مغز است، هیچ درمانی برای این مشکل وجود ندارد. این بدان معنی است که باید با استفاده از روش‌های کمکی و انتخاب یک سبک زندگی سالم و فعال از ایجاد بیماری پیشگیری کرد.

اما روش‌هایی مانند گفتار درمانی و ورزش درمانی برای کاهش آسیب وارده به مغز و بهبود توانایی‌های فیزیکی از بین رفته در اثر لاغری مغز وجود دارد. گاهی بیمار باید داروهایی که برای زوال عقل تجویز می‌شوند را برای آتروفی و کوچک شدن مغز نیز مصرف کند.

راههای پیشگیری از کوچک شدن مغز

با رعایت نکاتی می‌توانید مانع کوچکی مغز شوید یا سرعت لاغری مغز را کاهش دهید. برخی از راههای پیشگیری از آتروفی مغز عبارتند از:

1. از مغز خود استفاده کنید
2. رژیم غذای سالم داشته باشید
3. گوشت مصرف کنید
4. نور آفتاب
5. خواب کافی
6. مدیتیشن
7. ورزش

واقعا از مغز خود استفاده کنید

قرارگیری در جریان زندگی روزمره و انجام کارها به طور اتوماتیک کار راحتی است. هر زمانی که متوجه شدید انجام کارهای روزانه برایتان راحت است، روش انجام کارها را تغییر دهید.

مثلا در سمت دیگر تختخواب بخوابید. از مسیر متفاوت به محل کار بروید. سعی کنید از دست چپ به جای دست راست استفاده کنید. مغز نیز مانند دیگر عضلات است، هرچه بیشتر از آن استفاده کنید، دیرتر ضعیف و کوچک می‌شود.

رژیم غذایی سالم داشته باشید

غذاهای مفید بخورید و از چربی‌های سالم ترس نداشته باشید. اسیدهای چرب امگا۳ رابطه مستقیمی با سلامت مغز دارند و مانع تحلیل مغز می‌شوند. اگر در چند دهه اخیر بسیاری از افراد را از مضرات چربی‌ها ترسانده‌اند، اما چربی مضر همان چربی‌های ترانس یا چربی‌های مصنوعی مانند روغن‌هایی که در شیرینی پزی استفاده می‌شوند هستند.

چربی‌های طبیعی که از گیاهان و گوشت تهیه می‌شوند برای بدن مفید هستند.

گوشت مصرف کنید

در رژیم غذایی خود مصرف گوشت را نیز داشته باشید. دلایل بسیاری وجود دارد که باید گوشت بخورید و یکی از آنها جلوگیری از تحلیل رفتن سریع مغز است. محققان بر این باورند که مغز افراد گیاهخوار سریع‌تر از دیگران کوچک می‌شود زیرا با کمبود ویتامین B12 که در گوشت و محصولات حیوانی وجود دارد، مواجه است.

نور آفتاب

کمی آفتاب بگیرید. کمبود ویتامین D نیز باعث افزایش سرعت کوچک شدن مغز می‌شود. بهترین روش دریافت ویتامین D این است که هر روز مدتی در معرض آفتاب قرار گیرید. هنگامی که پوست شما در معرض نور خورشید قرار گیرد، بدن خودش ویتامین D می‌سازد. اگر هر روز مدت کوتاهی در معرض نور خورشید قرار گیرید برای بدن کافی است.

خواب کافی داشته باشید

خواب کافی باعث کاهش استرس و بهبود عملکرد مغز می‌شود.

مدیتیشن انجام دهید

تحقیقات نشان داده‌ که عبادت آگاهانه یا مدیتیشن نه تنها استرس را کاهش می‌دهد بلکه باعث افزایش حجم برخی از قسمت‌های مغز نیز می‌شود. این شرایط از هر نظر مفید است و اگر فکر اینکه باید در یک نقطه بنشینید و هیچ کاری انجام ندهید شما را ناراحت می‌کند، آرام باشید.

مدیتیشن فقط به معنای نشستن نیست. آگاهی به این معنی است که واقعا در لحظه حال باشید. هنگامی که آگاهی را تمرین ‌کنید، تقریبا تمام امور عادی روزمره فرصتی برای عبادت یا مدیتیشن خواهند بود.

درمان کوچک شدن مغز با مدیتیشن

ورزش کنید

نیاز نیست به باشگاه یا استخر شنا بروید یا در خلوت یوگا انجام دهید. کافی است به باغچه بروید و علف‌های هرز را بکنید. ثابت شده که ورزش باعث تولید سلول‌های جدید در مرکز حافظه‌ی مغز می‌شود.